Historia Wydziału
Dzieje Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego
Pierwszą Katedrę Pedagogiki na Uniwersytecie Warszawskim zorganizował w 1926 r. prof. Bogdan Nawroczyński (1882-1974). W 1927 r. weszła ona wraz z katedrami: Historii Wychowania, Psychologii Wychowawczej i Psychologii Ogólnej w skład Studium Pedagogicznego na Wydziale Humanistycznym. Zadaniem Studium było przygotowanie nauczycieli przedmiotów pedagogicznych do pracy w seminariach nauczycielskich, a po 1932 r. w liceach pedagogicznych, a także pedagogiczna edukacja nauczycieli przedmiotowych do szkół średnich. Studia trwały cztery lata, a absolwent otrzymywał tytuł magistra filozofii w zakresie pedagogiki. Wykładowcami, obok Bogdana Nawroczyńskiego, byli m.in. Stefan Baley (1885-1952) w zakresie psychologii wychowawczej oraz Hanna Pohoska (1895-1953) w zakresie historii wychowania. Podczas okupacji niemieckiej (1939-1945) Studium funkcjonowało w warunkach konspiracji aż do wybuchu Powstania Warszawskiego.
Po wojnie Studium Pedagogiczne wznowiło swoją pracę w ramach Wydziału Humanistycznego. Objął je prof. Bogdan Suchodolski (1903-1992). Prof. Bogdan Nawroczyński został bowiem prorektorem UW, a następnie dziekanem Wydziału Humanistycznego. Kształciło ono nadal nauczycieli dla szkół średnich oraz prowadziło właściwe studia pedagogiczne. Studia pedagogiczne ulegały stałemu poszerzaniu o zagadnienia z zakresu psychologii. Przejawem tego było powstanie nowych jednostek organizacyjnych takich jak: Zakład Psychologiczny oraz Zakład Psychologii Wychowawczej.
Zajęcia odbywały się w trudnych warunkach lokalowych, ponieważ budynki uniwersyteckie zostały zniszczone w czasie wojny. W 1947 r. Studium zostało przeniesione do ocalałych budynków ZNP przy ul. Smulikowskiego 4.
W 1951 r. z Wydziału Humanistycznego wyodrębniony został Wydział Filozoficzno-Społeczny, w którego skład weszło Studium Pedagogiczne z sześcioma katedrami: dwie katedry Pedagogiki i Organizacji Szkolnictwa, dwie katedry Historii Oświaty i Szkolnictwa oraz Psychologii Ogólnej i Psychologii Wychowawczej.
Grono profesorów poszerzyło się. Do wcześniej pracujących dołączyli: prof. Ignacy Szaniawski (1909-1983) kierownik Katedry Pedagogiki i Organizacji Szkolnictwa; prof. Tadeusz Tomaszewski (1919-2000), który był kierownikiem Katedry Psychologii Ogólnej i prof. Łukasz Kurdybacha (1907-1972) kierownik Katedry Historii Szkolnictwa i Oświaty.
5 września 1953 r. Minister Szkolnictwa Wyższego powołał na Uniwersytecie Warszawskim Wydział Pedagogiczny. W jego skład weszły cztery katedry: Pedagogiki, Historii Szkolnictwa i Oświaty, Psychologii Ogólnej oraz Psychologii Wychowawczej. Był to pierwszy taki wydział na studiach uniwersyteckich w Polsce. Dziekanem Wydziału Pedagogicznego została prof. Maria Żebrowska (1900-1978), a prodziekanem prof. Ryszard Wroczyński (1909-1987), który w 1954 r. został dziekanem i pełnił tę funkcję do 1958 r. Wydział wyznaczył sobie cztery zadania: organizacja studiów pedagogicznych i psychologicznych, kształcenie studentów na kierunkach nauczycielskich, badania naukowe oraz kształcenie kadry naukowej. Zmiany zaszły w organizacji i treściach kształcenia. Studia pedagogiczne trwały bowiem pięć lat, a każdy student miał obowiązek wybrać jeden przedmiot dodatkowy, którego mógł nauczać po ukończeniu studiów. Były to: filologia polska, historia, biologia, matematyka i geografia. W latach następnych studenci wybierali jeden przedmiot spośród trzech: filologię polską, historię bądź biologię.
W 1954 r. uruchomiono na Wydziale 2-letnie studia eksternistyczne drugiego stopnia, a dwa lata później 6-letnie studia eksternistyczne. Studia eksternistyczne dały początek studiom zaocznym, które prowadzone są do dzisiaj.
W 1956 r. Wydział otrzymał własny budynek na Krakowskim Przedmieściu, w sąsiedztwie Pałacu Kazimierzowskiego i dawnej Biblioteki Uniwersyteckiej. Wówczas prof. Bogdan Suchodolski powołał redakcję “Kwartalnika Pedagogicznego” centralnego pisma poruszającego problemy pedagogiczne.
W 1957 r. powstały cztery nowe Katedry: Pedagogiki Ogólnej, której kierownikiem był prof. Bogdan Suchodolski; Dydaktyki, którą kierował prof. Wincenty Okoń; Pedagogiki Społecznej, którą kierował Ryszard Wroczyński oraz Teorii i Organizacji Szkoły, której kierownikiem był prof. Bogdan Nawroczyński.
W roku akademickim 1958/59, z inicjatywy prof. B. Suchodolskiego, powołany został na Wydziale Instytut Nauk Pedagogicznych. Skupiał on sześć katedr pedagogicznych Wydziału: Pedagogiki Ogólnej, Dydaktyki, Teorii i Organizacji Szkoły, Pedagogiki Społecznej, Historii Szkolnictwa i Oświaty oraz Katedrę Pedagogiki Specjalnej, której kierownikiem była prof. Maria Grzegorzewska. Dyrektorem Instytutu został prof. Bogdan Suchodolski. Dziekanem Wydziału był w tym czasie (1958-1960) prof. Wincenty Okoń. W latach 1960-1962 dziekanem był doc. dr Tadeusz Pasierbiński (1901-1968) pedagog, dr filozofii UJ.
W 1961 r. uruchomione zostało 3-letnie Studium Doktoranckie, a od 1965 r. także Wieczorowe Studium Pedagogiczne.
Obok Instytutu Nauk Pedagogicznych z katedrami pedagogicznymi na Wydziale rozwijały się katedry psychologiczne, w ramach których powstały zakłady: w Katedrze Psychologii Wychowawczej trzy zakłady: Psychologii Wychowawczej, Psychologii Rozwojowej i Psychologii; w Katedrze Psychologii Ogólnej istniały dwa zakłady: Zakład Psychologii Ogólnej oraz Zakład Fizjologii Wyższych Czynności Nerwowych. Istniała także Katedra Psychologii Eksperymentalnej, która projektowała utworzyć jeden zakład.
Współistnienie na Wydziale Pedagogicznym dwóch sekcji: pedagogicznej i psychologicznej doprowadziło w 1968 r. do zmiany nazwy Wydziału. Od roku akademickiego 1968/69 stał się on Wydziałem Psychologii i Pedagogiki. Dziekanem został psycholog doc. dr Marian Maruszewski (1932-1973), który pełnił tę funkcję do 1973 r. Po nim dziekanem w latach 1973-1979 był prof. Czesław Kupisiewicz. W 1973 r. na Wydziale utworzone zostały dwa nowe Instytuty: Psychologii pod kierownictwem prof. Tadeusza Tomaszewskiego i Pedagogicznego Kształcenia Nauczycieli, którym kierował prof. Stefan Słomkiewicz.
W 1979 r. decyzją Ministra Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki z Wydziału wyłączony został Instytut Psychologii, któremu nadano charakter pozawydziałowy. W następstwie rektor UW 29 września 1979 r. powołał Wydział Pedagogiki z dwoma Instytutami: Pedagogiki i Pedagogicznego Kształcenia Nauczycieli oraz Podyplomowe Studium Orientacji i Poradnictwa Zawodowego. W ramach Instytutów istniały zakłady i pracownie. W tym też roku Wydział Pedagogiczny został przeniesiony z Krakowskiego Przedmieścia na odległy od centrum Warszawy Służewiec, na ul. Szturmową, czyli na “Smyczki”. Dziekanem Wydziału był do 1980 r. prof. Czesław Kupisiewicz. Po nim funkcję tę objął prof. Stefan Wołoszyn. Jego kadencja trwała rok.
W marcu 1981 r. z inicjatywy prof. Wincentego Okonia, przy Wydziale powołano Oddział Warszawski Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego.
W czerwcu 1981 r. na Wydziale odbyły się pierwsze demokratyczne wybory, które wyłoniły nowego dziekana. Została nim prof. Anna Przecławska. Pierwsze lata kadencji przypadły na czas strajków i okres stanu wojennego. W 1981 r. zarządzeniem Ministra Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki zniesione zostały na Wydziale Instytuty. Podstawową jednostką organizacyjną były odtąd katedry, których kierownikami byli: prof. Józef Miąso Historii Oświaty i Wychowania; prof. Anna Mońka-Stanikowa Pedagogiki Porównawczej; prof. Irena Wojnar Pedagogiki Ogólnej i Teorii Wychowania; prof. Wincenty Okoń Dydaktyki; prof. Barbara Wilgocka-Okoń Pedagogiki Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej; prof. Jadwiga Nowak Pedagogiki Dorosłych; prof. Anna Przecławska Pedagogiki Społecznej; prof. Aleksander Hulek Pedagogiki Rewalidacyjnej; prof. Władysław Zaczyński Technologii Kształcenia; prof. Andrzej Jaczewski Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Wychowania.
W 1982 r. powrócono do pierwotnej nazwy Wydziału – Wydział Pedagogiczny.
Prof. Anna Przecławska sprawowała funkcję dziekana przez dwie kadencje, do roku 1987. W kolejnych wyborach dziekanem została prof. Irena Szybiak, której kadencja trwała do 1993 r.
Czas “Smyczków” skończył się w 1992 r., kiedy Wydział uzyskał nową, obecną siedzibę, przy ulicy Mokotowskiej 16/20.
Na początku lat dziewięćdziesiątych Wydział uczestniczył w programach TEMPUS, w ramach których studenci mogli wyjeżdżać na studia do uniwersytetów europejskich.
W latach 1993-1996 Dziekanem Wydziału był prof. dr hab. Stefan Mieszalski. Od 1996 do 2002 roku funkcję tę pełniła dr hab. prof. UW Alicja Siemak-Tylikowska, a latach 2002-2008 prof. dr hab. Mirosław S. Szymański. W wyniku wyborów w 2008 roku Dziekanem Wydziału została ponownie dr hab. prof. UW Alicja Siemak-Tylikowska. 15 maja 2012 roku na stanowisko Dziekana Wydziału Pedagogicznego, na kadencję 2012-2016, została wybrana dr hab. prof. UW Anna Wiłkomirska.
Wydział Pedagogiczny prowadził i prowadzi działalność dydaktyczną i naukową. Przygotowuje studentów do pracy pedagogicznej. W marcu 1998 r. Wydział przyłączył się do grupy wydziałów tworzących Międzywydziałowe Indywidualna Studia Humanistyczne (MISH). Od 1999 r. studiują oni zgodnie z założeniami Europejskiego Transferu Punktów Zaliczeniowych (ECTS), które umożliwiają dużą samodzielność w wyborze programu studiów oraz dają szansę na odbywanie studiów za granicą w ramach programu Sokrates-Erasmus oraz na uniwersytetach polskich w ramach programu MOST.
W 1999 r. Wydział Pedagogiczny UW, jako jedyny z wydziałów pedagogicznych w kraju, otrzymał pierwszą kategorię nadaną przez Komitet Badań Naukowych.
W 2001 r. Konferencja Rektorów Uniwersytetów Polskich na wniosek Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej przyznała Wydziałowi Pedagogicznemu certyfikat jakości kształcenia.
Obszar zainteresowań naukowych pracowników jest rozległy tematycznie i interdyscyplinarny. Współpracują oni z licznymi zespołami badawczymi instytutami, uniwersytetami w kraju i za granicą.
W roku akademickim 2003/2004 Wydział obchodził Jubileusz pięćdziesięciolecia swego istnienia. Z tej okazji Katedry i Pracownie organizowały spotkania naukowe, sesje i konferencje. Grupa absolwentów powołała do życia Stowarzyszenie Pedagogów “Szturmowa”. W kwietniu 2004 r. odbyła się uroczystość jubileuszowa połączona z otwarciem wystawy o historii Wydziału. Wydana została także publikacja Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego. Jubileusz pięćdziesięciolecia pod redakcją Janiny Kamińskiej. Praca zawiera zarys dziejów Wydziału, historie poszczególnych katedr i pracowni, a także wywiady z profesorami: Anna Mońką-Stanikową, Andrzejem Jaczewskim, Czesławem Kupisiewiczem, Wincentym Okoniem, Anną Przecławską, Stefanem Wołoszynem, Władysławem Piotrem Zaczyńskim.
Jubileusz sześćdziesięciolecia Wydział obchodził w 2013 roku. Postanowieniem Rady Wydziału z 22 stycznia 2013 r., rok 2013 został ogłoszony Rokiem Jubileuszowym. W ciągu 2013 roku odbywały się liczne konferencje, sympozja, wykłady, sesje i wystawy, podczas których wszystkie jednostki Wydziału prezentowały realizowane projekty badawcze i obszary swoich zainteresowań.
Warto zaznaczyć, że wiele z nich miała wymiar międzynarodowy. Do obchodów włączyli się również studenci, także Ci skupieni w kołach naukowych, organizując swoje seminaria i uroczystości ogólnowydziałowe.
Biblioteka Wydziału im. prof. Bogdana Suchodolskieho zorganizowała prezentację swoich najcenniejszych zbiorów: starych druków i książek wydanych w XIX wieku.
Zwieńczeniem obchodów 60-lecia Wydziału była ogólnopolska Sesja Jubileuszowa, która odbyła się 18 listopada 2013 roku w budynku dawnej Biblioteki Uniwersyteckiej, w tzw. Starym BUW, na terenie campusu głównego Uniwersytetu Warszawskiego, przy Krakowskim Przedmieściu 26/28. Zgromadziła ona władze Uniwersytetu Warszawskiego, gości z innych polskich uniwersytetów, dziekanów i profesorów Uniwersytetu Warszawskiego, grono naukowo-dydaktyczne, administracyjne, pracowników emerytowanych Wydziału, studentów i absolwentów. Podczas uroczystości, osoby zasłużone dla Wydziału, postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego, otrzymały medale za długoletnią wzorową pracę.
Opracowała Janina Kamińska